Półmodalne czasowniki posiłkowe – have to, used to, ought to, had better

Niedawno pisaliśmy, czym są angielskie czasowniki modalne. Mówi się też o nich czasowniki posiłkowe – to słówka „pomocnicze”, modyfikują znaczenie drugiego czasownika. Ale niestety, nie wszystko w życiu jest tak proste. Poza grupką słów takich jak między innymi ‘can’, ‘shall’, ‘may’ i ‘might’ mamy też angielskie półmodalne czasowniki posiłkowe – ‘have to’, ‘ought to’, ‘used to’, 'had better’, ‘dare’ i ‘need’. Dlaczego mówimy o nich „półmodalne”? Bo to trochę ni to, ni sio.

Powtórka z czasowników modalnych

Przypomnijmy sobie, czym są te czasowniki modalne w angielskim. Więcej możesz przeczytać o nich naszym blogu: Angielskie czasowniki modalne.

• Same w sobie występują z innym czasownikiem. Ten czasownik musi być w prostej formie, bez końcówek (jak -ed), i bez ‘to’.
• Zmieniają jego znaczenie, mówiąc o prawdopodobieństwie czy konieczności.
• Zastępują operator (jak ‘don’t’ czy ‘did’) przy tworzeniu pytań i przeczeń.
• Nie odmieniają się: nie ma czegoś takiego jak *he cans czy *musted. W zasadzie niektóre mają formy w czasie przeszłym – ‘could’ to czas przeszły od ‘can’. Ale często zmienia to znaczenie tego słowa.

You can’t swim here. Tu nie można pływać.
I could swim if I wanted to. Umiałbym pływać, gdybym chciał.
Can you swim? Czy umiesz pływać?

Czasowniki modalne z 'to’

Te słowa posiłkowe są „prawie jak modalne”. Takie angielskie słówka działają tak samo jak czasowniki modalne, to znaczy zmieniają nasze nastawienie do tego drugiego czasownika, „naginają” jego znaczenie. Nie możemy powiedzieć, że są modalne, bo nie spełniają wszystkich wymagań powyżej. Niektóre się odmieniają, inne czasami potrzebują operatorów. Trudne, prawda? Ale nauka angielskiego online nie zawsze jest łatwa. Przyjrzyjmy się teraz najpopularniejszym czasownikom półmodalnym posiłkowym w języku angielskim.

Półmodalny czasownik posiłkowy HAVE TO – dobry brat bliźniak ‘must’

‘Must’ znaczy, między innymi ‘musieć’. ‘Have to’ też na polski tłumaczy się jako ‘musieć’, ale między nimi jest pewna różnica. ‘Must’ to znaczy „muszę, bo trzeba”, bo „tak się robi”, bo to jest dobre. ‘Have to’ znaczy „muszę, bo ktoś mi kazał”, bo ktoś mnie zmusił, bo zostanę ukarany. Kiedy mówimy 'have to’, wyobraźmy sobie, że nad nami stoi mama, żona czy nauczycielka i patrzy na nas wyczekująco.

I must see this movie. Muszę obejrzeć ten film… bo jest taki świetny, że MUSZĘ go obejrzeć.

I have to see this movie. Muszę obejrzeć ten film… bo będziemy o nim mówić w szkole.

Jak widać, nie jest to czasownik modalny, bo ma ‘to’ – które oznacza bezokolicznik. I na ogół wymaga operatorów – musimy dodać np. 'don’t’.

You don’t have to apply. – Nie musisz złożyć wniosku (ale możesz).

You mustn’t apply. – Nie możesz składać wniosku (to jest zabronione!).

‘Have to’ się odmienia – więc to kolejny powód, by nie uznawać tego zwrotu za czasownik modalny.

She has to make a call. – Ona musi zadzwonić.

Did you have to read a lot of books for your classes? – Czy musiałaś przeczytać dużo lektur?

Skoro ‘have to’ ma formę czasu przeszłego ‘had to’, można używać go zamiast 'must’ w czasie przeszłym. Tutaj już nie musimy się pilnować, czy to oznacza „bo tak trzeba”, czy „bo mama mi każe”:

Until 1967 you had to drive on the left side in Sweden. — Takie (naprawdę) było kiedyś prawo.

She was a great poet – she just had to publish her works. — Nie możemy powiedzieć 'must’ w czasie przeszłym, choć nikt jej nie kazał. Była taka świetna, więc po prostu musiała.

Ale żeby nie było zbyt łatwo, kiedy wyciągamy wnioski („tak musiało być”) nie możemy zastąpić 'must’ zwrotem ‘had to’. Tutaj musimy powiedzieć na przykład:

He’s not here. He must have gone to work. – Nie ma go tu, więc musiał pójść do pracy. (nie wiem, czy ktoś mu kazał, ale nie ma innego wniosku).

Półmodalny czasownik posiłkowy USED TO, czyli kiedyś to było

‘Used to’ to bardzo przydatne angielskie słowo, które wykorzystujemy, by mówić o zwyczajach i faktach, które kiedyś były prawdą, ale już nie są. Kiedy mówimy o nawykach czy rzeczach, które robimy „zawsze”, „na co dzień” w czasie teraźniejszym, używamy czasu Present Simple. Ale gdy te nawyki odeszły do przeszłości, wtedy najłatwiej jest użyć formy ‘used to’. Spróbuj myśleć o tym zwrocie jako o opowieści dziadka spod znaku „kiedyś to było”.

We used to live in a wooden house. My mom used to cook parsnip for us. I used to fight my brother all the time. –  Kiedyś mieszkaliśmy, gotowaliśmy, biliśmy się – ale tak już nie będzie.

Nie możemy powiedzieć, że jest to czasownik modalny, bo ma 'to’. Nie tylko potrzebuje operatorów, ale jest tu dość wredny. W brytyjskim angielskim możemy powiedzieć:

Did you used to read a lot of comics? – Czy czytywałeś dużo komiksów?

Ale Amerykanie powiedzieliby raczej:

Did you use to read a lot of comics? – Czy czytywałeś dużo komiksów?

Jak widać, ‘used to’ jest samo w sobie w czasie przeszłym. Jeśli nie jesteśmy pewni, lepiej powiedzieć 'did use to’, bo ta forma jest poprawna w obu tych dialektach.

Nie należy też mylić ‘used to’ z ‘get/become used to’, co znaczy ‘przyzwyczaić się’.

She eventually got used to her new boyfriend’s habits. – W końcu przyzwyczaiła się do nawyków jej nowego chłopaka.

I am getting used to living in the city. – Przyzwyczajam się do życia w mieście.

Półmodalny czasownik posiłkowy OUGHT TO

‘Ought to’ to niemal to samo co ‘should’. Oba te angielskie czasowniki modalne znaczą to samo: „powinieneś”, używamy ich do udzielania rad i sugestii. Bardzo często można użyć jednego słówka zamiast drugiego. ’Ought to’ jest nieco bardziej formalne, zwłaszcza w pytaniach.

You should/ought to study hard. – Powinieneś uczyć się więcej (radzę ci).
I should/ought to visit my grandma. – Powinnam odwiedzić babcię (nagle wpadłam na taki pomysł).
Public toilets ought to be free (but they aren’t). – Publiczne toalety powinny być darmowe (ale nie są). To moja opinia.

Tak jak dwa poprzednie angielskie słówka, ten czasownik też ma 'to’ przed zasadniczym czasownikiem – choć w przeczeniach i pytaniach możemy je opuścić. Ale w przeciwieństwie do ‘have to’ i ‘used to’, może służyć jako operator w pytaniach i przeczeniach. Nie powiemy *haven’t to, ale możemy powiedzieć ‘oughtn’t to’.

You oughtn’t (to) leave the house, it’s not safe! – Nie możecie opuszczać domu, nie jest bezpiecznie!
Ought I do it? – Czyż zaprawdę powinienem to zrobić?

Półmodalny czasownik posiłkowy HAD BETTER

Skoro już jesteśmy przy dawaniu dobrych rad, jest pewien zwrot, który też znaczy prawie tyle, co ‘should’ czy ‘ought to’. ‘Had better’. To nie jest czasownik modalny w angielskim, ale ma podobne zastosowanie. To też polecenie „lepiej tak zrób”, powinieneś. Ale to nie rada, a groźba, ostrzeżenie, czasem też desperacja.

You had better bring the money. – Przynieś kasę, bo jak nie…
You’d better be ready. – Obyś była gotowa (bo to ostatnia szansa).
That bus had better get here soon! – Oj, oby ten autobus już przyjechał.

Po ‘had better’ mamy podstawową formę czasownika. Na szczęście raczej w tych znaczeniach nie używa się pytań ani formy przeszłej. Jak widać, możemy jak zwykle skrócić 'had’ do „’d”. A w mowie potocznej często ‘had’ się omija:

You better go! – Zwiewaj!

Inne czasowniki modalne w języku angielskim?

My jednak zwiewać nie będziemy. Bo to nie wszystkie czasowniki modalne, a właściwie półmodalne. Wielu uważa, że te angielskie słówka to tylko czasowniki posiłkowe, zaś słowa ‘dare’ i ‘need’ to naprawdę pół-modalne czasowniki angielskie, bo mogą funkcjonować jako modalne i jako regularne i odmieniane czasowniki. Więcej dowiesz się z kolejnej części przewodnika po czasownikach modalnych, pomoże ci też nasz kurs angielskiego online.